1.Czym jest Zakon Maltański?
Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Św. Jana Jerozolimskiego zwany Rodyjskim i Maltańskim, znany powszechnie jako Zakon Maltański, posiada dwojaką naturę. Jest on jednym z najstarszych zakonów katolickich i najstarszym zakonem rycerskim. Zakon jest suwerennym podmiotem prawa międzynarodowego. Dewizą Zakonu jest Tuitio fidei et obsequium pauperum (z łac. obrona wiary oraz służba ubogim). Polscy Kawalerowie i Damy zrzeszeni są w Związku Polskich Kawalerów Maltańskich.
2.Co rozumiemy mówiąc, że Zakon jest instytucją religijną?
U podstaw Zakonu leży wspólnota mnisza, która została utworzona przez kupców z Amalfi w poł. XI wieku, prowadząca szpital i hospicjum niosące pomoc i dające schronienie pielgrzymom przybywającym do Ziemi Świętej. W 1113 roku papież Paschalis II oficjalnie uznał zgromadzenie za zakon religijny.
Przed utratą Malty (1798) większość Kawalerów była zakonnikami, którzy złożyli śluby ubóstwa, czystości i posłuszeństwa. Obecnie Kawalerowie Profesyjni składający śluby ubóstwa, czystości i posłuszeństwa stanowią najważniejszą część i duchowy trzon Zakonu. W tym obszarze podlegają oni prawu kanonicznemu Kościoła rzymsko-katolickiego. Pozostali Kawalerowie oraz Damy w zależności od swojej woli składają tylko przyrzeczenie posłuszeństwa lub też są całkowicie świeccy. Przynależność do Zakonu zobowiązuje do krzewienia wiary chrześcijańskiej, pracy nad własną duchowością zgodnie z nakazami Kościoła, jak też do pracy dobroczynnej oraz do służenia pomocą innym.
3.Czy Zakon Maltański jest zakonem wojskowym?
W swojej historii Zakon Maltański posiadał oddziały zbrojne, mające na celu ochronę pielgrzymów i chorych w Ziemi Świętej, a następnie także obrony cywilizacji chrześcijańskiej w Europie i basenie Morza Śródziemnego. Okręty Zakonu wspierały między innymi flotę Świętej Ligi w bitwie z flotą turecką pod Lepanto (7 października 1571 roku). Funkcja wojskowa Zakonu zakończyła się wraz z opuszczeniem Malty (1798). Obecnie Zakon podtrzymuje i kultywuje swoją tradycję militarną.
4.Czy Zakon Maltański jest zakonem rycerskim?
Tradycyjnie Kawalerowie należeli do chrześcijańskich rodzin rycerskich i szlacheckich. W dzisiejszych czasach Zakon Maltański jest nadal zakonem rycerskim, gdyż kultywuje tradycje rycerskie i szlacheckie, jednakże są kategorie Kawalerów i Dam, których członkowie nie są zobowiązani do przedstawiania wywodu szlacheckiego.
5.Czym zajmuje się Zakon Maltański?
Zakon Maltański prowadzi działalność charytatywną w kilkudziesięciu krajach. Zakon prowadzi szpitale, centra medyczne, ambulatoria, domy pomocy dla osób starszych i niepełnosprawnych, a także hospicja dla nieuleczalnie chorych. W wielu krajach maltańskie grupy wolontariuszy udzielają pierwszej pomocy, prowadzą działalność społeczną, ratowniczą i pomoc humanitarną. Malteser International, jest specjalnym korpusem, działającym na liniach frontu, terenach objętych działaniami wojennymi, obszarach dotkniętych klęskami żywiołowymi.
6.W jaki sposób Zakon jest rządzony? Głową Zakonu jest Wielki Mistrz. Od śmierci Fra’ Giacomo Dalla Torre del Tempio di Sanguinetto, księcia i 80. Wielkiego Mistrza, zmarłego 29 kwietnia 2020, Zakonem kieruje Namiestnik Wielkiego Mistrza. Obecnie jest nim, wybrany 13 czerwca 2022 roku, Fra’ John T. Dunlap. Wielkiemu Mistrzowi, a obecnie Namiestnikowi Wielkiego Mistrza, w sprawowaniu władzy towarzyszy Rada Suwerenna, wybierana przez Kapitułę Generalną (ciało reprezentujące członków Zakonu, zbierające się raz na 5 lat). Rada Państwa jest ciałem doradczym dla Suwerennej Rady w sprawach dotyczących polityki, religii, medycyny i spraw międzynarodowych. Rada Audytorów wykonuje funkcje kontrolne. Obie Rady są wybierane także podczas obrad Kapituły Generalnej. Kwestie prawne są rozstrzygane przez sądy dwóch instancji, mianowane przez Wielkiego Mistrza i Suwerenną Radę. Główne obszary życia i działalności Zakonu są regulowane przez Kartę Konstytucyjną i Kodeks .
7.Jak zorganizowane są międzynarodowe struktury Zakonu?
Obecnie Zakon Maltański prowadzi działalność głównie w zakresie opieki zdrowotnej i społecznej oraz pomocy humanitarnej, działając w 120 krajach. Jego 13,500 członków jest wspieranych przez 80,000 wolontariuszy, a także ponad 42,000 lekarzy, pielęgniarek i sanitariuszy. Zakon zarządza szpitalami, ośrodkami zdrowia, oddziałami ambulatoryjnymi, instytutami dla osób starszych i niepełnosprawnych, ośrodkami opieki paliatywnej oraz korpusem wolontariuszy. Zakon posiada 6 przeoratów, 5 Podprzeoraty i 48 związków narodowych. W 1920 roku powstał związek narodowy zrzeszający Polaków będących członkami Zakonu Maltańskiego (Związek Polskich Kawalerów Maltańskich).
8.Ilu członków liczy Zakon?
W skład Zakonu wchodzi ponad 13 500 Kawalerów, Dam i Kapelanów, w tym 144 członków (kwiecień 2023) w ZPKM.
9.Dokąd w ostatnich latach docierała pomoc humanitarna organizowana przez Zakon?
Najważniejsze misje humanitarne Zakonu dotarły do Kosowie i Macedonii, Indiach, Azji Południowo-Wschodniej (po tsunami), Afganistanie, Pakistanie, Demokratycznej Republice Konga, Sudanie Południowym, Myanmarze, Sri Lance, Haiti, na Filipinach i w Nepalu.
10.Jak można zostać członkiem Zakonu?
Odpowiadając na wiele zapytań kierowanych do nas w sprawie warunków przyjęcia do ZPKM wyjaśniamy:
Członkowie Związku Polskich Kawalerów Maltańskich są członkami Zakonu Maltańskiego. O zasadach przyjęcia decydują zwyczaje i przepisy Zakonu, tj. Karta Konstytucyjna i Kodeks.
Do Zakonu Maltańskiego nie można się zapisać – można tylko zostać do Niego zaproszonym przez innych członków Zakonu. Przedtem trzeba dać im się dobrze poznać przez swoją wzorową postawę życiową praktykującego katolika i przez działalność w dziełach charytatywnych Zakonu lub innych dziełach miłosierdzia. Kandydat musi wykazać się postawą gwarantującą pełną realizację duchowości Zakonu tj. obrony wiary i pomocy potrzebującym.
Trzeba wyznawać i praktykować religię katolicką, co musi zostać poświadczone metryką Chrztu świętego i bierzmowania oraz świadectwem sakramentalnego małżeństwa (dla osób żonatych lub zamężnych). Niezbędny jest list polecający od biskupa Ordynariusza właściwego dla miejsca zamieszkania kandydata traktujący o jego życiu i zachowaniu.
Należy przedstawić rekomendację czterech członków Zakonu, którzy gwarantują, że kandydat jest im osobiście dobrze znany i jest osobą godną przyjęcia do Zakonu.
Po wstępnym zaakceptowaniu kandydatury Zarząd ZPKM nawiązuje kontakt z kandydatem i podaje mu szczegółowe warunki rocznego okresu przygotowawczego wraz z obowiązkową pielgrzymką z niepełnosprawnymi do Lourdes.
Z pewnymi wyjątkami przyjmuje się osoby, które ukończyły 25 rok życia. W przypadku kandydowania do niektórych kategorii istnieją dodatkowe warunki przyjęcia do Zakonu zgodne z Kartą Konstytucyjną i Kodeksem, realizujące jego rycerską tradycję.
Po spełnieniu wszystkich warunków i pozytywnym zakończeniu rocznego okresu przygotowawczego Zarząd ZPKM kieruje do Wielkiego Magisterium Zakonu wniosek o przyjęcie kandydata.
Po przychylnej decyzji Wielkiego Magisterium następuje uroczyste przyjęcie do ZPKM.
11.W jaki sposób prowadzona jest działalność dyplomatyczna Zakonu?
Zgodnie z prawem międzynarodowym Zakon utrzymuje dwustronne stosunki dyplomatyczne ze 110 państwami, w tym z Rzeczpospolitą Polską. Posiada status stałego obserwatora przy ONZ, Komisji Unii Europejskiej oraz innych organizacjach międzynarodowych jak FAO czy UNESCO. Nawiązane stosunki dyplomatyczne pozwalają Zakonowi na podjęcie szybkiej i efektywnej akcji w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej lub konfliktu zbrojnego. W związku ze swoją neutralną, bezstronną i apolityczną naturą, Zakon występuje jako mediator w sprawach międzynarodowych.
12.W jaki sposób jest finansowana działalność Zakonu?
Działalność Zakonu finansowana jest przez członków oraz z innych donacji. Środki na prowadzenie szpitali i działalności medycznej, przeważnie pochodzą z umów zawieranych z krajowymi agendami rządowymi odpowiedzialnymi za służbę zdrowia i opiekę społeczną. W krajach rozwijających się, działalność jest często wspierana funduszami pochodzącymi z państw rozwiniętych. Uzyskiwane są także granty od organizacji międzynarodowych.
13.Gdzie znajduje się główna siedziba Zakonu?
Od 1834 roku Zakon ma swoją stałą siedzibę w Rzymie. Posiada tam dwie eksterytorialne rezydencje: Palazzo Malta przy Via dei Condotti 68, gdzie rezyduje Wielki Mistrz, oraz Villa Malta na Awentynie. W tej drugiej mieszczą się Wielki Przeorat Rzymu oraz ambasady Zakonu przy Republice Włoskiej.
14.W jakich miastach w Polsce działa Zakon Maltański?
W Polsce Zakon Maltański działa głównie w Krakowie (siedziba Związku Polskich Kawalerów Maltańskich), Warszawie, Poznaniu, Katowicach, Olsztynie i innych miastach. Pełna nazwa stowarzyszenia zrzeszającego Kawalerów i Damy narodowości polskiej jest następująca: Związek Polskich Kawalerów Maltańskich Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników Św. Jana Jerozolimskiego z Rodos i Malty (ZPKMSRZSzŚJJzRiM), w skrócie ZPKM.
